agni yoga

Kazılarının sonuçları üzerine Arkeoloji Enstitüsünde profesör oldu ve aynı zamanda şehirde düzenli olarak sahnelenen Wagner'in müzik-dramalarına karşı bir sevgi geliştirdi ve bestecinin kadim efsanelere olan sevgisiyle yakın bir bağ hissetti. Roerich 1900 yılında Novgorod'dayken eski dönem Rusya'sı uzmanı Prens Putyatin'in yeğeni Elena Shaposhnikova ile tanıştı. Kendisi Tatar prenslerinin soyundan geliyordu, yetenekli bir piyanist ve besteci Mussorgsky ile akrabaydı. 

​

Nicholas Elena’ya evlenme teklif etti ve o da hayat boyu yoldaşı ve ilham kaynağı oldu. Ona 'uyum, ilham ve güç' anlamına gelen eski bir Rusça kelime olan Lada adını verdi. Onu Teosofi ile tanıştırdı ve 1901'de evlenmeden önce birlikte 'Gizli Öğreti'yi ingilizce olarak çalıştıkları söylenmektedir. Her ikisi de Mahatmaların rehberliğinden içsel olarak emindi ve kendilerini bir şekilde Blavatsky'nin öğretilerinin koruyucuları olarak görüyorlardı. 

​

Üstat Morya'dan ilham alan Blavatsky, daha sonra 'yeni bir döneme ve Maitreya'nın gelişine hazırlananlar için' bir öğretiler döngüsü kaleme alacaktı.

Roerich Paris'te Fransız ressamlar Gauguin ve Desgas'yı inceledi -Roerich'in cesur renk kombinasyonlarında onların etkisi görülmektedir- berrak soluk sarılar, fosforlu yeşillikler, violetler ve magentalar, hepsi de anıtsal bir kaliteyle birlikte aranan parlaklığı yansıtmaktadır. 'Putlar', tarih öncesi Rusya'da bir tepede sabahın erken saatlerinde gerçekleşen kurban töreninden önceki bir sahnedir; kutsal alanı koruyan uzun ahşap putlar ve at kafatasları, sanatçının otantiklik arayışını ve insanın doğayla erken dönemdeki birlikteliğini yansıtan seriden bir tabloyu temsil etmektedir. 

Van Gogh gibi Roerich de sanki gerilim altındaymış ve yaratıcı bir ateşle yanıp tutuşuyormuş gibi hızla resim yapıyordu. 45 yıl boyunca neredeyse her gün resim yaptı, ancak bazı resimler üzerinde aylarca, hatta yıllarca çalıştı. Hiçbir zaman model kullanmamış ya da ön eskizler çizmemiştir, bu nedenle saf bir realist değildir. 

 

Yağlı boya, tempera, akvarel, pastel ve kombinasyonlar kullanmış, her zaman eski Rus resimlerinde bulunan parlaklığı elde etmeyi amaçlamıştır. 

Ancak yağlı boyayı nadiren kullanmıştır çünkü yaşla birlikte gelen 'üzücü değişimler' olarak adlandırdığı, resimlerin sıklıkla çatlaması ve 'eski çizmelerin rengine' dönüşmesinden üzüntü duymuştur.

​

Bu nedenle, dikkat çekici ton netliğini elde etmek için tuval üzerine tempera formunu tercih etmiş ve renklerin sağaltıcı gücünden ve sembolik niteliklerinden -kırmızı cesaret, mavi barış, yeşil bilgelik- açıkça bahsetmiştir. Sürekli olarak Rusya'nın insan ve doğanın uyum içinde olduğu, doğanın gizemli güçlere sahip ve canlı göründüğü, toprağın sonsuza kadar uzandığı ve insanın doğanın ihtişamı içinde sadece küçük bir zerre olduğu ulusal mirasının ve kadim sanatının güzelliği ve önemi hakkında öğütler vermiştir.

​

Roerich ve eşi 1934 yıllarında Rusya'yı dolaşarak eski kiliseleri, manastırları, kaleleri, şehir surlarını ve kuleleri resmetmiş ve bunların korunması gerektiğine dikkat çekmişlerdir. Birçok kilise için modern ikonalar, duvar resimleri ve mozaikler tasarlamışlar ancak Helena Doğu dinlerine ve Petersburglu oryantalistlere duyduğu derin ilgiden etkilenerek büyük Hint destanlarına ve Tagore'un şiirlerine değer vermeye başlamıştı.

Roerich 1906'da generallerin çocuklarının yanı sıra tüccar ve köylü çocuklarının da eğitim gördüğü ve öğrencileri arasında kendisine burs verilen ekonomik olarak zor durumda olan Marc Chagall'ın da bulunduğu Sanat Teşvik Cemiyeti'nin Okul Müdürü oldu. Kısa süre içinde okul Rusya'daki en büyük okullardan biri haline geldi. Roerich'in şövale resimleri artık neredeyse tamamen tempera ve pastel boyalarla üretiliyordu; bu da eserlerine karakteristik saf, parlak renkler ve düz, kadifemsi bir yüzey kazandırıyor, beklenmedik etkiler ve benzersiz renk kombinasyonları oluşturuyordu. Ancak tiyatro, şövale resmiyle ayrılmaz bir şekilde bağlantılıydı ve sahne tasarımları ve kostümler artık zamanının çoğunu işgal ediyordu.

 

Kısa Süreli Bir Vizyon: Ayinin Kökeni

​

Nicholas Roerich, birçok bale, opera ve oyun için, bazıları resimlerinde bulunan ilkel dünyayı, kadim halk masallarını ve efsaneleri yansıtan ve hepsi de etnografik, arkeolojik ve mimari detaylara çok dikkat eden setler ve kostümler tasarlamıştır. Müziği ve vizyonu büyük etki yaratmış bir besteci olan Wagner'in 1907'deki Yüzük (The Ring) için set tasarımları vardı ve Rimsky-Korsakov'un 1908'deki Kar Bakiresi (Snow Maiden) için zengin, çok renkli sesleri, her taş ve ağacın canlı bir niteliğe sahip olduğu panteist bir doğa görüşüne ilham vermişti. 

​

Ardından, 1909'da Diaghilev'in Ballets Russes Paris prodüksiyonu Borodin'in Prens Igor'u için Orta Asya steplerinin sade ve sonsuz genişliğini tasvir eden kostümler ve dekorlar, 1911'de Rimsky'nin Kitezh'in Görünmez Şehrinin parlak renkleri ve süslü ilkelliği ve bir yıl sonra Ibsen'in dramatik şiiri 'Peer Gynt' için setler ve kostümler eklendi. Diaghilev'in Roerich'ten yeni bir bale için fikir üretmesini istediği ve onu genç, yetenekli besteci Igor Stravinsky ile tanıştırdığı söylenir. 1935'te konuşan Stravinsky, hayalinde nasıl 'kısacık bir görüntü' belirdiğini anlatır. "Ciddi bir pagan ayini gördüm," demişti, "Bir daire içinde oturan bilge yaşlılar, genç bir kızın ölümüne dans etmesini izliyorlardı. Bahar tanrılarını hoşnut etmek için onu kurban ediyorlardı." Ama bu ne kadar doğru?

 

Stravinsky bu anısını yayınladığında, Roerich orijinal ilhamın kendisine ait olduğunu söylerken, hikâyenin başka çelişkili varyantlarını da vermişti. 1913'te aralarındaki ilişki kesinlikle bir iş birliğiydi ve Stravinsky baleden 'bizim çocuğumuz' diye söz ediyordu. Bir ressam arkadaşına göre Roerich tarih öncesi yaşamın hayallerine tamamen dalmıştı ve 'Taş Devri', 'Putlar' ve 'Yaşlılar Toplanıyor' gibi başlıkları olan tabloları da bunu kanıtlıyordu. İlkel zamanlara ait önceki sahne dekorları ve Roerich'in tarihi Slav mezarları ve höyüklerinde yaptığı sayısız arkeolojik kazıda ortaya çıkardığı baltalar, kemikler, çömlekler ve ritüel objeleri de vardı.

​

Dolayısıyla, Roerich'in Stravinsky'ye halihazırda 'Büyük Kurban' başlığını taşıyan taş devri balesi fikrini getirmiş olması daha olası görünürken, çelişkili anlatımlar Stravinsky'nin Roerich'i ölüm ve yeniden doğuş dansına dair 'geçici vizyonunu' ete kemiğe büründürmek için aradığını söylemektedir. Ancak Roerich'in konsepte hayat vermek için sadece dekorları (bkz. yanda) ve Stravinsky'nin de müzikteki 'dans unsurunu' sağlamış olması pek olası değildir. Birlikte Roerich'in balenin dekor ve kostümlerini temel aldığı kadim halk geleneklerini incelediler ve Roerich baleden önce basına bilgi verilmişti. Stravinsky'nin partisyonu tamamlanmıştı ve eski Slavlar zamanındaki ritüelik bir geceden sahneler olacağını söylüyordu, kendi deyimiyle 'antik çağın yeniden doğuşu'. 

​

Koreograf Nijinsky için Roerich'in dekor ve kostüm tasarımları ilham verici olmuştur ve dansçıların temel duruş ve hareketleri, Roerich'in eski Rusya resimlerinde görülen oyma ahşap idollere çok şey borçlu görünmektedir, çünkü ilk sakinlerin bu Spiritini taklit etmek istemiştir.

​

O ünlü açılış gecesinden önce- 29 Mayıs 1913'te Theâtre des Champs Elysees'de - Diaghilev Ayin'in balenin anlamına dair önceki tüm anlayışlara meydan okuyacağının farkındaydı ama seyircinin tepkisini tahmin edememişti. Dansçıların ilk hareketlerinden itibaren tiyatro Pierre Monteux yönetimindeki orkestrayı bastıran bağırışlar, ıslıklar, homurtular ve gürültülerle inledi. Bazı kavgalar patlak verdi, bir rivayete göre ertesi gün bir düello yapıldı. 

​

Nijinsky, ilk perdeden sonra locasını terk eden Stravinsky gibi tepkilerden son derece rahatsız olurken, Diaghilev dünya çapında tanıtım sağlayacak bu skandal gösteriden gizliden gizliye memnun olmuş olabilirdi. Peki ya Roerich? O, balenin bu kavgacı, böğüren kalabalığın ilkel içgüdülerini serbest bıraktığı yorumunu yaptı.  "Kim bilir?" dedi daha sonra, "belki de içten içe coşkuluydular, duygularını en ilkel halklar gibi ifade ediyorlardı. 

​

Ama bu vahşi ilkelliğin, ritmin, kutsal sembolün ve hareketin inceliğinin büyük ve kutsal kavramlar olduğu atalarımızın rafine ilkelliğiyle hiçbir ortak yanı yoktu." Bale o sezon sadece sekiz kez ve daha olumlu tepkilerin alındığı Paris ve Londra'da sahnelenecekti. Diaghilev yedi yıl sonra, yine Roerich'in dekor ve kostümleriyle, ancak bu sefer Leonid Massine'in daha az tartışmalı koreografisiyle yeniden sahneledi. Ancak 1987 yılına kadar, prömiyerden yetmiş beş yıl sonra, Amerikan Tiyatrosu tarafından tekrar sahnelendi. Bu ancak Joffrey Ballet Company ve dans tarihçisi Millicent Hodson ve Roerich uzmanı Kenneth Archer'ın üstün çabaları ve kapsamlı araştırmaları sayesinde mümkün oldu. 

​

İkili, Nijinsky koreografisini ve Roerich'in kostüm ve dekorlarını titizlikle yeniden inşa etti ve gelen tepkiler, Roerich-Nijinsky-Stravinsky evriminin o ebedi fenomenin, baharın yeniden doğuşunun temel gücünün bir kanıtı oldu.

​

Daha sonra Roerich Keşmir'in uçsuz bucaksız topraklarında seyahat ederken birdenbire Ayin'in tam olarak geçtiği yere rastladı. "Ateşler yanıyordu," diyordu, "aynı kostümler, neredeyse tarih öncesi danslar, hatta aynı müzik tarzı vardı. 'Bahar Ayini'ni bestelediğimizde Keşmir'in bizi tam da bu dekorla karşılayacağını nasıl düşünebilirdik?"

​

Savaş Yılları ve Bir Keşif Gezisi 

​

Ancak Roerich artık büyük savaşın yaklaştığını görüyordu ve bu da duygularını 'Çatışma', 'Yılanın Çığlığı', 'Mahvolmuş Şehir' ve 'Göklerdeki Savaş' gibi büyük, kasvetli tuvallerde ifade etmesine yol açtı.  Ancak daha sonra, hayırseverlik faaliyetlerinin ortasında, Baghavad-Gita ve Binbir Gece Masalları'nın oryantal rüya dünyasından alınan imgelerle daha hafif bir tonda ve daha iyimser bir dönem geldi... 

​

Lotus çiçekleri, şelaleler, rahibeler, dağlarda şafak vakti- hepsi de savaş zamanında barış ve huzuru ifade eden tablolardır. 'Aziz Panteleimon- Şifacı' (aşağıda) insanların zihinlerini barış, şifa ve huzura çeviren bu sembollerden biriydi ve bu nazik azizi yamaçta şifalı otlar ararken görüyoruz.

​

Ancak Roerich yavaş yavaş Doğu'nun mitolojilerine ve köklü felsefelerine yakınlaştı ve bunlar ona olumlu şekilde hitap ederek onu sevgi, iyilik, barış ve birlik hakkında şiirler yazmaya teşvik etti. Bu tür çalışmalar, Helena'nın yazılarının da verdiği ilhamla, tefekkürden ziyade bir ateş ve eylem yogası olan Agni Yoga sistemine dönüşecekti. Şöyle yazmıştı: 'Dünya kargaşa içinde. 

​

Kurtuluş için çabalayın. Yaratılışta yaşamın mutluluğunu fark edin ve gözünüzü çöle çevirin.' Ancak savaş yılları boyunca resim yapmanın ve yazmanın zorluğu, 1915’te zatürre olmasına sebep oldu. 

​

Roerich iyileştikten kısa bir süre sonra, gelecek devrimi öngörerek Rusya'dan Londra'ya gitmeye karar verdi. Burada 1920 yılında 'Rusya'nın Büyüleri' başlığı altında resimlerini sergiledi ve Covent Garden için dekorlar tasarladı. Aynı yılın Ekim ayında ailesiyle birlikte Amerika'ya gitti ve New York'ta 400 resim sergiledi, ardından on sekiz ay süren bir turla 29 büyük şehre gitti. Ancak her zaman özlemini çektiği Doğuydu ve 1923'te Helena ve 18 yaşındaki oğulları George ile kutsal kültürel mekânları ziyaret etmek üzere Hindistan'a doğru yola çıktılar.

​

Roerich ısrarla Himalayalar'a ve yıllar önce St. Petersburg'da bir Budist tapınağının inşası ile uğraşırken adını duyduğu efsanevi Şambala şehrini aramaya yöneldi. Şambala'nın karla kaplı tepelerin arasında, uzak bir vadide saklı olduğu söyleniyordu. Bu sadece bir zihin durumu muydu, meditasyonda ulaşılan aydınlanmanın Spiritüel bir sembolü müydü, yoksa yeni bir dünya barışı döngüsünü başlatmak için geri dönecek olan geleceğin Budha'sı Maitreya'nın ikamet yeri olan fiziksel hac yolculuğuyla ulaşılan gerçek bir yer miydi? 

​

Cevap ne olursa olsun, Roerich'ler Sikkim, Tibet, Keşmir, Ladakh, Sibirya, Altay, Türkistan, Sibirya ve Moğolistan üzerinden 4,2 km ile 6,3 km yükseklikte yaklaşık 35 dağ geçidini kapsayan, 25bin km gibi iddialı keşif gezisi (1924-8, 1930-31) düzenleyeceklerdi. Ruth A. Drayer'in 'Yolcular (Wayfarers)' kitabında yeterince ele alınan inanılmaz bir hikâye: Nicholas & Helena Roerich'in Spiritüel Yolculukları' ve Jacqueline Decter'in 'Nicholas Roerich: Bir Rus Üstadın Hayatı ve Sanatı (The Life and Art of a Russian Master)' ve Roerich'in kendi yazıları- 'Asya’nın Kalbi (Heart of Asia)', 'Altai Himalaya', 'Şambala' ve önemli monografisi 'Himalaya' da detaylar bulunmaktadır. Keşif gezisinin diğer amaçları, iç Asya topraklarının ve insanlarının (yazılar ve resimlerle) bir kaydını oluşturmak, daha fazla arkeolojik keşif için olasılıkları araştırmak ve Asya halklarının kültürünü ortaya koyan sanat hazinelerini ve etnografik koleksiyonları güvence altına almaktı. 

 

Bu arada New York'ta ilk Roerich Müzesi açılmış ve daha sonra Roerich Cemiyetlerine dönüşecek olan, onun barış, güzellik ve bilgi ideallerini ilan eden ve onu büyük bir yardımsever ve Spiritüel lider olarak kabul eden gruplar kurulmuştu.